Foundation Islamic Union
Nijer
Resmî adı: Nijer Cumhuriyeti (NE)
Başkenti : Niamey
Önemli Şehirleri: Zinder, Maradi, Tahua, Dosso, Agadez.
Yüzölçümü: 1.267.000 km2
Nüfusu : 25.131.000 (2021).[1] Nüfusun %15’i şehirlerde yaşamaktadır. Ortalama Ömür: 46 yıl.
Etnik Yapı: Nüfusunun %52’sini Hausalar oluşturur. Nijer Hausalarının %85’i Müslüman’dır. İkinci etnik unsur %18’lik orana sahip olan Songaylardır. Songayların tamamı Müslüman’dır. Songayların kendilerine özel bir dilleri vardır ve kullandıkları kelimelerin %10’u Arapça’dır. Onlardan sonra %10’luk orana sahip olan Fulaniler gelir. Fulanilerin %95’i Müslümandır.
Dil: Resmî dil Fransızca’dır. Halk arasında Hausa, Songay, Fulani ve Tuareg dilleri gibi yerel diller konuşulur.
Din: Devletin resmî dini yoktur. Ancak halkın %98’i Müslüman’dır. Müslümanların geneli Sünnî ve Malikîdir.
Coğrafî Durumu: Batı Afrika ülkelerinden olan Nijer, kuzeyden Cezayir ve Libya, doğudan Çad, güneyden Nijerya ve Benin, batıdan Burkina Faso ve Mali ile çevrilidir. En önemli akarsuyu Nijer ırmağıdır. Çad gölüne kıyısı vardır. Topraklarının %3’ü tarım alanı, %7’si otlak, %2’si çalılık, %88’i çöldür. Tarıma elverişli alanların çoğu Nijer ırmağı kıyısındadır. Nijer sıcak ve kurak bir iklime sahiptir. Temmuz - Ağustos ayları dışında pek yağmur yağmaz.
Yönetim Şekli: Nijer’de 26 Aralık 1992’de halkoyuna sunulan anayasanın kabul edilmesinden ve 1993 başlarından itibaren yürürlüğe girmesinden sonra çok partili demokratik bir sisteme geçildi. Diğer frankofon (Fransa güdümündeki) ülkelerde olduğu gibi Nijer’de de rejimin laik kimliğine büyük önem verilmektedir. Ülkenin en üst yöneticisi devlet başkanı, hükümetin başkanı ise başbakandır. Yasama yetkisi 83 üyeli parlamentodadır. Parlamento üyeleri serbest genel seçimlerle belirlenir.
Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar: Nijer, BM, İİT[2], Afrika Birliği Örgütü, Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu, Afrika Antiller ve Pasifik Sözleşmesi, IMF, İslâm Kalkınma Bankası gibi uluslararası örgütlere üyedir.
Siyasî Partiler: Bazı partiler yönetimi ele geçirebilmek için Değişim Güçleri İttifakı adıyla bir birlik oluşturdular ve 27 Mart 1993 seçimlerini kazandılar. Değişik fikirlerin temsil edildiği partileri bir araya getiren bu ittifak ülkede iktidarı elinde tutmakta ve Fransa’yla iyi ilişkiler içinde olmaya çalışmaktadır. Ülkedeki ikinci önemli siyasî güç ise daha önce ülkenin tek partisi olan İlerici Nijer Partisi’dir.
Tarihi: Tarihi kayıtlara göre bugünkü Nijer topraklarına İslâmiyet 10. yüzyılın sonlarına doğru Berberiler vasıtasıyla ulaşmıştır. Gao Krallığı 11. yüzyılın ikinci yarısında Murabıtlar’a tabi olmuştur. Sonraları Songay İmparatorluğu olarak adlandırılan bu devletin başına 1464’te Sünnî Ali adlı kral geçti. Ondan sonra devlete hükmeden krallar hep Müslümanlardandır. Bu devlet 1593’ten sonra Fas’a bağlı bir sultanlık oldu. Nijer’in bir kısmı üzerinde de 1200 - 1670 yılları arasında Keita Krallığı hüküm sürmüştür.1200’de krallık olmasından sonra devlete hükmedenler de hep Müslümanlardandır. Keita Krallığı 16. yüzyılın sonlarından itibaren Fas’a tabi olmuştur. Nijer’in doğusuna uzun bir süre Bornu Krallığı hükmetti. Nijer toprakları 19. yüzyılın sonlarında Fransız sömürgeciler tarafından işgal edildi ve 3 Ağustos 1960 tarihine kadar Fransız işgalinde kaldı. Bağımsızlık sonrasında ilk cumhurbaşkanı İlerici Nijer Partisi’nin lideri Hamani Diori oldu. Hamani Diori Fransız işgalcilerle iyi ilişkiler içinde olan ve Fransızlar tarafından desteklenen biriydi. O’nun işbaşına getirilmesi de tamamen Fransızların oyunuyla oldu. Dolayısıyla Fransız sömürgeciler Nijer’in bağımsızlığını tanımakla bu ülkeden elde etmekte oldukları çıkarlardan bir şey kaybetmediler. Diori’nin yönetimi 15 Nisan 1974 tarihinde gerçekleştirilen askeri darbeyle sona erdi ve yerine Seyni Kunçe geçti. Onun ölümü üzerine 14 Kasım 1987’de Albay Ali Saibu cumhurbaşkanı oldu. Ali Saibu, 1993’te çok partili rejime geçilinceye kadar bu görevde kaldı.
İç Problemleri: Nijer’in de ayrılıkçı bir hareketle başı derttedir. Özellikle ülkenin kuzeyinde yoğun olarak bulunan Tuaregler ayrı bir yönetim kurmak için silahlı mücadele vermektedirler. Bu mücadeleyi Tuareg Kurtuluş Cephesi adlı bir örgüt organize ediyor. Nijer’deki bu iç savaş yüzünden kuzey bölgelerde yaşayan çok sayıda Nijerli Cezayir’e sığınmak zorunda kaldı. 1993’te Ali Saibu’nun askerî yönetiminin gitmesinden sonra işbaşına gelen sivil hükümet Tuareg sorununu anlaşmalarla çözmek istedi. Bu amaçla birkaç aylık bir ateşkes ilan edildi. Tuareg ayrılıkçı hareketinin asıl planlayıcısı ve kışkırtıcısı olan Fransa başlangıçta bu meselede arabulucu kimliğine büründüyse de, sorunun çözümü yönünde bazı olumlu ilerlemelerin sağlandığını görünce arabuluculuk konumunu askıya aldığını bildirdi. Tuareg sorunu henüz kesin bir çözüme kavuşturulmuş değildir ve Tuareg Kurtuluş Cephesi’nin gerilla mücadelesi sürmektedir.
Dış Problemleri: Nijer bağımsızlığına kavuşmuş olmakla birlikte Fransa’nın siyasî ve ekonomik baskısı altındadır. Ülkenin ekonomik yönden geri kalmışlığını Fransa siyasî baskıları için değerlendiriyor ve ekonomik yardımlar için iç politikasıyla ilgili çeşitli şartlar ileri sürüyor. Fransa ülkenin laik kimliğine oldukça önem veriyor ve laiklik adına resmî okullarda din eğitimi verilmesine karşı çıkıyor. Ayrıca misyoner örgütlerinin, Kadiyanilik ve Bahailik gibi sapık akımların çalışmalarına inanç özgürlüğü adına geniş özgürlükler tanınması içine Nijer yönetimine baskı yapıyor.
Ülkede İslâmî Hareket: Nijer Müslümanları dindarlıklarıyla bilinirler. Ancak diğer Afrika ülkelerinde olduğu gibi Nijer’de de sömürge döneminde uygulanan halkı cahilleştirme politikası Müslüman halkın dinini yeterince öğrenmesini engellemiştir. Dolayısıyla bilgi yetersizliği dinî yaşantılarını da etkilemiş. Bağımsızlık sonrasında kurulan İslâmî kuruluşlar halkın yeniden bilgilendirilmesi ve İslâm’ı doğru bir şekilde anlayıp yaşamasının sağlanması için çalışıyor. Nijer’deki resmen tanınmış İslâmî kuruluşların başında İslâm Cemiyeti geliyor. Bu cemiyet 1964’te kurulmuş ve başkanlığına da Niamey Büyük Camisi imamı Ömer İsmail getirilmiş. Ülke genelinde yüzden fazla şubesi var. Cemiyet ülkedeki dinî hizmetleri, İslâmî davet ve eğitim çalışmalarını organize ediyor. Kur’an öğretimi ve din eğitimi için kurslar ve medreseler açıyor. Cemiyet başkanının radyo ve televizyonda da periyodik konuşmaları ve programları oluyor. Sivil yönetime geçilmesinden ve örgütlenme çalışmalarının kolaylaştırılmasından sonra ülkede daha başka İslâmî dernekler ve kuruluşlar kuruldu. Ancak bunlar henüz faaliyetlerini ülke geneline yayabilmiş değiller. Halk ve özellikle gençlik İslâmî kuruluşların faaliyetlerine büyük ilgi gösteriyor. Nijer’de tasavvufi tarikatlar de yaygın. Bunların içinde en yaygın olanı Ticanî tarikatıdır. Ayrıcı Kadiri tarikatı mensupları da hayli fazladır. Nijer’de İslâm İşbirliği Teşkilatının yardımlarıyla kurulmuş olan ve Fransızca’yı resmî dil olarak kabul eden Afrika ülkelerinden Müslüman öğrencilerin eğitim gördüğü bir İslâm Üniversitesi bulunuyor. Üniversitede Arapça ve Fransızca öğretim yapılıyor. Birçok Afrika ülkesinde olduğu gibi Nijer’de de Kadiyanilik ve Bahailik gibi sapık akımların yoğun faaliyetleri var. Bu akımlar misyoner örgütleri ve Batılılar tarafından maddî olarak destekleniyor. Hükümet de Batı ülkelerinin baskıları dolayısıyla ve ‘inanç özgürlüğü’ adına bu akımların çalışmalarına herhangi bir şekilde engel olmuyor. Fransa, ekonomik yardımlar için bu gibi akımların faaliyetlerine izin verilmesini şart koşuyor. Bahailerin Nijer’de geniş maddî imkânlara sahip bir dernekleri var. Bazı etkili siyasetçilerin de bu dernekle ilişkileri var. Dernek bu siyasetçileri maddî imkânlarını kullanarak kendine bağlamış. Bahailer ülke genelinde özel okullar da açmışlar ve bu okullar vasıtasıyla yetişen nesli kendilerine bağlamaya çalışıyorlar. Ayrıca konferanslar ve sempozyumlar düzenleyerek, özel günlerde insanlara hediyeler dağıtarak toplum içinde etkili olmaya çabalıyorlar. Yine diğer Afrika ülkelerinde olduğu gibi misyoner örgütlerinin de bu ülkede yoğun çalışmaları var.[3]
Ekonomi: Nijer’in tarıma elverişli arazisi oldukça az olmasına (%3) ve topraklarının büyük bir kısmı çöl olmasına (%88) rağmen ekonomisinde birinci sırayı tarım alır. Tarım ürünlerinin gayri safi yurtiçi hasıladaki payı %35’tir. Çalışan nüfusun %76’sı tarım alanında iş görmektedir. En çok üretilen tarım ürünleri tahıl, darı, pirinç, yer fıstığı, pamuk ve çeşitli sebzelerdir. Hayvancılık da pek çok insanın geçim kaynağıdır. Denize kıyısı olmayan Nijer’de balıkçılık sadece iç sularda yapılmaktadır Nijer’de çıkarılan en önemli yerel kaynak uranyumdur. Bunun dışında da önemli bir yerel kaynağa sahip değildir. İhracat gelirlerinin yaklaşık %79’u uranyum ihracatından sağlanmaktadır.
Para Birimi: CFA Frankı.
Kişi Başına Düşen Millî Gelir: 622 USD[4].
Dış Ticaret: İhraç ettiği ürünlerin başında uranyum, çeşitli gıda maddeleri ve tarım ürünleri gelir. İthal ettiği malların başta gelenleri petrol ürünleri, ulaşım araçları, ilaç, kimyasal maddeler ve gıda maddeleridir. Dış ticaretinde birinci sırayı Fransa alır. Ondan sonra Japonya, ABD, İngiltere gibi ülkeler gelir.
Sanayi: Nijer’in uranyumla ilgili tesislerinin dışında ağır sanayisi yoktur. Mevcut sanayi kuruluşları bazı tarım ürünlerinin işlenmesi, tekstil, çimento üretimi ve bunun gibi sektörlerle ilgili küçük fabrika ve tesislerdir. Çalışan nüfusun %3.1’i sanayi sektöründe iş görmektedir. Sanayi sektörünün gayri safi yurtiçi hasıladaki payı %8’dir.
Enerji: İçerde üretilen elektrik enerjisinin tamamı termik santrallerden elde edilmektedir. Kişi başına yıllık elektrik tüketimi ortalama 45 kw/saattir.
Ulaşım: Ülkenin tek tarifeli sefer yapılabilen havaalanı başkent Niamey’deki uluslararası trafiğe açık havaalanıdır. Nijer 11.260 km karayoluna sahiptir. Bu ülkede ortalama 192 kişiye bir motorlu ulaşım aracı düşmektedir.
Sağlık: Nijer’de 220 doktor bulunmakta ve 38.500 kişiye bir doktor düşmektedir.
Eğitim: Nijer’de 2100 ilkokul, meslek okulları da dâhil olmak üzere 115 ortaöğretim kurumu bulunmaktadır. İlkokul çağındaki çocuklardan ilkokula devam edebilenlerin oranı %25’tir. Bu oran ortaöğretimde %6’dır. Nijer’in 2 üniversitesi, 1 yüksekokulu ve 6 araştırma enstitüsü vardır. Üniversite çağındaki gençlerden üniversiteye kayıt yaptıranların oranı %1’dir. Okuma yazma bilenlerin oranı ise %14’tür.
İdari Bölünüş: 7 ile, 38 ilçeye ayrılır.
[1] www.ticaet.gov.tr (Kasım-2021 Erişim)
[2] www.oic-oci.org
[3] www.enfal.de (Kasım-2021 Erişim)
[4] www.ticaret.gov.tr (Kasım-2021 Erişim)
