BAĞIMSIZ İSLAM DEVLETLERİ

Mozambik

Resmî Adı: Mozambik Cumhuriyeti (MZ)

Başkenti   : Maputo

Önemli Şehirleri: Matola, Nampula, Beira, Chimoio, Nacala, Quelimane, Tete, Lichinga:

Yüzölçümü: 799.380 km2

Nüfusu       : 32,800.000 (2021)[1]

Etnik Yapı: Siyah Afrikalı %99, Avrupa ve diğerleri %1.

Dil: Portekizce (resmi dil), 3 ana Afrika dil grubu: Makua-Lomwe, Tsonga ve Sena-Nyanja)

Din: Müslüman 28,9, Katolik 27,2, Pentakostal 15,3, Siyonist Hristiyan 15,6,

Coğrafî Durumu: Afrika kıtasının güney-doğusunda yer alan Mozambik kuzeyde Tanzanya, Malavi ve Zambiya ile batıda Zimbabve ile, güneybatıda Güney Afrika Cumhuriyeti ve Svaziland ile komşudur. Doğu ve güneydoğusunda Hint okyanusu bulunmaktadır. Ülkede genel olarak tropikal iklim hâkimdir. Tarım arazisi %56,3,Orman %43,7,  Afrika kıtasının güneydoğusunda yer alan fakir bir ülke olmakla birlikte, zengin doğal kaynaklara sahip bulunmaktadır. Bu kaynakların etkisiyle Mozambik’in orta vadede yüksek büyüme oranlarını yakalayacağı ve uzun vadede de Afrika’da önemli bir ekonomik güce sahip olacağı öngörülmektedir.

Yönetim Şekli: Başkanlık sistemi. Cabo Delgado, Gaza, Inhambane, Manica, Maputo, Nampula, Niassa, Sofala, Tete, Zambezia olmak üzere 10 vilayete ayrılmıştır. Başbakan ve Bakanlar Kurulu Devlet Başkanı tarafından atanmaktadır. Ülkede Parlamento ve Başkanlık seçimleri beş yılda bir düzenlenmektedir. Anayasa uyarınca devlet başkanları en fazla iki dönem görev yapabilmektedir. Cumhuriyet Meclisi olarak adlandırılan yasama organı beş yılda bir halk tarafından seçilen 250 milletvekilinden oluşmaktadır. 32,8 milyonluk nüfusu ile dünyanın en fazla nüfusa sahip olan ellinci ülkesi, Afrika kıtasının ise on ikinci ülkesidir.

Tarihi: Portekizlilere karşı 1964 yılında başlayan ve 1975 yılında sona eren zorlu bir savaştan sonra bağımsızlığını kazanmıştır. Bağımsızlığın ardından FRELIMO (Mozambik Özgürlük Cephesi) ile RENAMO (Mozambik Ulusal Direnişi) arasında 1992 yılında sona eren şiddetli bir iç savaş dönemi yaşamıştır. Mozambik’te, 1990 yılında yeni anayasa ile çok partili bir demokratik sistem kabul edilmiş, ülkenin, Mozambik Halk Cumhuriyeti olan resmi adı, Mozambik Cumhuriyeti olarak değiştirilmiştir

Ekonomi: Ülke nüfusunun üçte ikisi kırsal kesimde yaşamakta ve geçimini tarımdan sağlamakta, üçte biri ise kentsel alanlarda yaşamaktadır. İşgücünün %74,4’ü tarım sektöründe, %3,9’u sanayi sektöründe, %21,7’si ise hizmetler sektöründe istihdam edilmektedir. Ülkede işsizlik oranının ise son yıllarda %25 civarında olduğu belirtilmektedir. Mozambik doğal kaynaklar açısından zengin bir ülkedir. Başlıca doğal kaynaklar kömür, doğalgaz ve mineral kumdur. Mozambik’te yeni kömür madenciliği projelerinin geliştirilmesi ve doğalgaz üretiminin genişleyecek olması doğal kaynak sektöründe hızlı bir yükselişin yaşanacağına işaret etmektedir. Dünya Bankası’na göre önümüzdeki yıllarda, Mozambik’teki yeni gaz ve kömür projeleri ülkeye önemli miktarlarda yatırım, çekecektir. Altyapı alanında da önemli harcamalar yapılacaktır. Tete yakınlarında dünyanın işletilmeyen en büyük kömür alanı olabileceği tahmin edilen kömür yataklarına sahiptir. Aynı zamanda Mozambik önemli miktarda doğalgaz rezervine sahiptir. Ülkede keşfedilmiş doğalgaz miktarı 2,8 trilyom metreküp olup, bu miktarla Mozambik dünyada 14. sırada yer almaktadır.[2] Ülkede halen pek çok kişi (%40’) yoksulluk sınırının altında hayatını sürdürmektedir. Bununla beraber, özellikle son dönemlerde bulunan doğal gaz rezervleri ile birlikte ülkenin büyümeye devam edeceği öngörülmekte olup, orta ve uzun vadede ülkenin büyük atılımlar göstereceği tahmin edilmektedir. Hasılanın %22,3’ünü tarım oluşturmaktadır. Özellikle ülkenin verimli kuzey bölgelerinde tarım potansiyeli yüksektir, ancak, arazi kullanım hakkı problemi bu potansiyeli kısıtlamaktadır. Önemli tarımsal ürünler pamuk, şeker kamışı, manyok ve tapyoka, mısır, hindistancevizi, kaju, çay, tropik meyveler, patates, ayçiçeği ve tütündür. Ülkede sığır ve kümes hayvanları yetiştiriciliği de hayvancılık açısından önemli bir yere sahiptir. Mozambik su ürünlerinde de iyi bir potansiyele sahip olup, özellikle kabuklu deniz hayvanları tütün ve tropik meyvelerden sonra en fazla ihracatı gerçekleştirilen tarım/gıda ürünüdür.

Sanayi sektörü ülke hasılasının %23’ünü oluşturmaktadır. Ülkedeki en büyük yabancı yatırımı olan Mozal alüminyum tesislerinin genişlemesinin etkisiyle imalat sektörü büyümektedir. Ülkede kurulu belli başlı sanayiler alüminyum, petrokimya, kimya, tekstil, çimento, cam, asbest, tütün, gıda ve içecek sanayileridir. Turizm sektörü henüz yeterince gelişmemekle birlikte yüksek bir potansiyele sahiptir. Özellikle son on yılda ülkeye gelen yabancı turist sayısında ve turizm gelirlerinde önemli artışlar yaşanmış olmasına rağmen henüz istenilen düzeylere ulaşılamamıştır. Önümüzdeki dönemlerde Mozal alüminyum tesislerinin daha da genişletilmesi planlanmaktadır. Dünya Bankası’na göre önümüzdeki yıllarda, Mozambik’teki yeni gaz ve kömür projeleri ülkeye önemli miktarlarda yatırım, çekecektir.

Para Birimi: Mozambik Meticali (MTN)

Kişi Başına Düşen Millî Gelir: 1.293 USD (2021)[3]

Enerji: Songo’da bulunan Afrika’nın en güçlü hidroelektrik santrali ile Mozambik önemli hidroelektrik potansiyeline sahip bulunmaktadır. Mozambik’in yıllık enerji üretimi 20 milyar kWh’ civarındadır. Tüketimi ise 14 milyar kWh civarındadır. Elektrik enerjisi üretiminin yaklaşık %86’sı hidroelektrik, %14’ü de fosil yakıtlardan elde edilmektedir.

Ulaşım: Mozambik’in Nacala limanı ile Malavi arasında petrol boru hattı inşası başlamıştır. Zambiya’yı da içeren projenin yaklaşık 1 milyar dolara mal olması ve söz konusu ülkeler arasındaki taşımacılık maliyetlerini önemli ölçüde azaltması beklenmektedir

[1]   www.ticaret.gov.tr (Kasım-2021 Erişim)

[2]  www.ticaret.gov.tr (Kasım-2021 Erişim)

[3]  www.ticaret.gov.tr (Kasım-2021 Erişim)