BAĞIMSIZ İSLAM DEVLETLERİ

Kuveyt

Resmî adı: Kuveyt Devleti (KW)

Başkenti : Kuveyt

Önemli Şehirleri: 4 ilden meydana gelir. Bunlar: Kuveyt, Havalli, el-Ahmedi ve el-Cehrâ.

Yüzölçümü: 17.818 km2

Nüfusu       : 5.019.000 (2021 ).[1] Nüfusun tamamı şehirlerde yaşamaktadır.

Km2 Başına Düşen İnsan Sayısı: 280

Ortalama İnsan Ömrü: 73

Etnik Yapı: Nüfusun %84’ünü Araplar oluşturuyor. Bunların yarıya yakını Kuveyt asıllı, kalanı diğer Arap ülkelerinden gelenlerdir. Geriye kalan nüfusun %15’ini Asya ülkelerinden gelenler, %0,1’ini Afrikalılar, %0,8’ini Avrupalılar, %0,1’ini Amerikalılar, kalanını da diğer ülkelerden gelmiş olanlar oluşturmaktadır. Asyalılar içinde Hindistanlılar ve İranlılar çoğunluktadır.

Dil: Resmi dil Arapça’dır. Halkın geneli de Arapça konuşmaktadır.

Din: Resmî din İslâm’dır. Nüfusun %98’i Müslüman, kalan nüfusun az bir kısmı Hıristiyan diğeri doğu dinleri mensubudur. Müslümanların büyük bir çoğunluğu Sünnî, az bir kısmı Şiî’dir.

Coğrafî Durumu: Ortadoğu ülkelerinden sayılan ve Basra Körfezi kıyısında bulunan Kuveyt, kuzeyden Irak, doğudan Basra Körfezi, güneyden Suudi Arabistan’la çevrilidir. Körfez içinde de Kuveyt’e ait 9 ada mevcuttur. Yerleşim alanı dışında kalan topraklarının %9’u tarım alanı kalanı çöl ve kumsaldır. Kuzey kesim tepeliktir. Güney bölge ise düzlüktür. Kuveyt’e oldukça sıcak ve yağışsız bir iklim hâkimdir. Sıcaklık yaz aylarında 45 dereceye çıkar, kış aylarında ise 8 dereceye kadar düşer.

Yönetim Şekli: Ülkenin başında geniş yetkilere sahip bir emir vardır. Ancak 16 Kasım 1962’den bu yana yürürlükte olan anayasa Kuveyt’te demokratik, halk iradesini öne çıkaran bir yönetim şeklinin hâkim olduğu vurgulamaktadır. Yasama yetkisi Emirin ve üyeleri seçimle belirlenen 60 üyeli Milli Meclis’in elindedir. Milli Meclis’e girebilmek için Kuveyt asıllı olmak şarttır. Parlamento üyelerinin belirlenmesi için yapılan seçimlerde sadece 21 yaşını doldurmuş erkekler oy kullanır. Başbakan emir tarafından tayin edilir. Ancak veliahdın başbakan olarak tayin edilmesi bir adet halini almıştır. Şimdiki emirin veliahdı Sa’du’l- Abdullah es-Sabah da başbakanlık görevini yürütmektedir. Hükümet başbakan tarafından oluşturulur. Hükümetin en az 7 üyesinin emir ailesinden (es-Sabah ailesinden) olması gerekir. Anayasaya göre İslâm Şeriatı, yasamada asıl kaynaktır. Ancak uygulamada ciddî birtakım aksaklıkların olduğu dikkati çekmektedir.

Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar: Kuveyt, BM, İİT[2] (İslâm İşbirliği Teşkilatı), Arap Birliği, Körfez İşbirliği Konseyi, OPEC, IMF, İslâm Kalkınma Bankası gibi uluslararası örgütlere üyedir.

Tarihi: Kuveyt toprakları 634 yılında Halid bin Velid (r.a.) komutasındaki İslâm ordularınca İslâm devletinin topraklarına katılmıştır. Ancak o tarihlerde bu bölge az sayıda insanın yaşadığı ve çok fazla önem verilmeyen bir bölgeydi.

    Kuveyt, 1914’te Osmanlı Devleti’nden ayrılarak İngiliz himayesine geçti. Yeniden bağımsız devlet statüsü kazanması ancak 19 Haziran 1961 tarihinde gerçekleşmiştir. Bu sıradaki Kuveyt şeyhi Abdullah bin Sâlim idi. O’nun yönetimi 24 Kasım 1965’e kadar sürdü. Yerine kardeşi Sabah bin Sâlim geçti. Sabah bin Sâlim 1971’de şeyhlik unvanını bırakarak ‘Emirlik’ unvanı almıştır. O’nun yönetimi 31 Aralık 1977’ye kadar sürdü ve yerine Câbir b. Ahmed geçti.

    Kuveyt, lrak-İran savaşı (1980-1988) sırasında Irak tarafını tuttuğu gibi Irak petrollerinin Kuveyt limanlarından dün­yaya satılmasını sağladı. Irak yanlısı poli­tika izlemesi İranlı grupların tepkisine yol açtığından 27.000 İranlı ve diğer yabancı­lar Kuveyt’ten çıkarıldı (1985-1986). Irak, İran savaşı sırasında petrol gelirlerinin bir kısmının çalındığı iddiasıyla Kuveyt’i işgal ederek (2 Ağustos 1990) Kuveyt’in Irak’ın on dokuzuncu vilâyeti olduğunu açıkladı. Kuveyt yöneticileriyle emir kom­şu ülkelere sığındı. Nihayet Birleşmiş Milletlerin kararı (no: 678) gereğince Ameri­kan ve İngiliz askerî gücü tarafından Irak kuvvetleri Körfez Savaşı ile Kuveyt’ten çıkarıldı (28 Şubat 1991). Sürgündeki Ku­veyt hükümeti ve emir Kuveyt’e döndü. Kuveyt savaşta büyük tahribata uğradı. Kuveyt yönetimi yabancıların sayısını %50’nin altında tutma ilkesini benimsedi. Ülkenin yeniden imarı için Amerika ile on yıllık bir savunma antlaşması imzalandı (19 Eylül 1991). Benzer bir antlaşma İn­giltere ve Fransa ile de yapıldı (1992)[3].

İç Problemleri: Yabancı iş gücü ve etnik çeşitlilik diğer Körfez ülkelerinde olduğu gibi Kuveyt’te de bazı sosyal problemlere yol açmaktadır. Özellikle Asya kökenlilerin Kuveyt toplumuna entegre olmaması ve kendi ülkelerine özel birtakım gelenekleri yaşatmaya çalışmaları bir kimlik sorunu ortaya çıkarmaktadır. Asyalıların oranlarının gittikçe artması Kuveyt’in yerlilerini endişeye sokuyor. Çünkü onların doğu dinlerinin etkisini taşıyan birtakım gelenekleri Kuveyt toplumunda yayılma eğilimi gösteriyor. Ayrıca Asyalıların zamanla önemli bir etnik unsur haline gelmelerinin ciddi birtakım etnik sorunlar doğurabileceği ihtimalini de gözden uzak tutmuyorlar.

    Kuveyt’in bir diğer iç problemi de uyuşturucu tüccarlarının oyunlarıyla gençler arasında uyuşturucu kullanımının artması. Gençlerin eğlenceye ve dünya zevklerine yöneltilmesiyle başlayıp, uyuşturucuya alıştırılmalarıyla devam eden ‘ifsat hareketi’ bugün tehlikeli boyutlara ulaşmış. İstatistiklere göre Kuveyt toplumunda genel olarak uyuşturucu kullanımı oranı %1,3. Bu oran gençlerde daha yüksektir.

Dış Problemleri: Kuveyt’in en önemli dış problemi Irak’la olan sınır ihtilafıdır. 1990’daki Irak - Kuveyt gerginliği ve arkasından gelen işgal de bu probleme dayandırılmıştır.

Ülkede İslâmiyet: Kuveyt’teki İslâmî cemaatlerin başında ‘Müslüman Kardeşler’in bu ülkedeki kolu gelmektedir. Bu cemaat faaliyetlerini daha çok ‘Toplumsal Islah Cemiyeti’ vasıtasıyla yürütmektedir. Bu cemiyetin çok değişik alanları kapsayan çalışmaları var. Özel okullar açıyor. Kamplar, yaz kursları, konferanslar, sempozyumlar, kitap fuarları vs. düzenliyor. Bunun yanı sıra bazı ticarî faaliyetleri de var. Cemiyetin çıkardığı haftalık ‘el-Muctema’ dergisi İslâm dünyasında en çok okunan haftalık İslâmî dergi durumunda. İslâmî tebliğ çalışmalarını yürütmek için cemiyete bağlı olarak ‘İslâmî Davet Konseyi’ oluşturulmuş. Bu konsey tebliğ çalışmalarının yanı sıra çeşitli hayır faaliyetleri de yürütüyor. Cemiyetin hayır ve yardım çalışmalarını yürütmek için oluşturulmuş daha başka komiteleri de var. Bu komitelerin özellikle Afrika ülkelerine yönelik önemli hayır çalışmaları var. Müslüman Kardeşler mensupları siyasi faaliyetlerini İslâmî Anayasa Hareketi vasıtasıyla yürütüyorlar. Bu hareketin genel sekreterliğini Câsim Muhelhel el-Yâsin yapıyor. Hareket Ekim 1992’de gerçekleştirilen en son genel seçimlerde 19 üyesini parlamentoya soktu. Hareket mensubu parlamenterler ülkede İslâm kanunlarının eksiksiz uygulanması için yoğun bir faaliyet yürütüyorlar. Bu amaçla parlamentodaki daha başka milletvekillerinin de desteğiyle Mart 1994’te başbakan Sa’dun Abdullah’a 39 imzalı bir dilekçe verdiler. Kuveyt’te etkinliği olan bir diğer İslâmî cemaat de selefiler. Bunlar son parlamento seçimlerine Sünni İttifakı adıyla girdiler. Ancak selefiler düşünce itibariyle toplumda etkili olsalar da geniş çaplı çalışmaları ve bu çalışmaları organize edecek yeterince kurumları yok. Kuveyt’te Müslüman zenginler tarafından açılmış birçok İslâmî özel okul bulunuyor. Bunun yanı sıra İslâm Fıkhı Enstitüsü gibi ilmi amaçlı birtakım bağımsız kurumlar da mevcut. Diğer Körfez ülkelerinde olduğu gibi Kuveyt’te de çok sayıda İslâmî hayır kurumu bulunuyor. Bunlar daha çok Kuveyt dışındaki Müslümanlara yardım ulaştırmak amacıyla kurulmuşlar.

Ekonomi: Kuveyt ekonomisi birinci derecede petrole dayanır. 1992’de toplam 312 milyon varil petrol üretmiştir. OPEC ülkeleri arasında 1993’te gerçekleştirilen anlaşmada Kuveyt’in günlük petrol üretiminin 2 milyon varil olması kararlaştırılmıştı. Ancak Kuveyt yönetimi bu sınırlamayı aşarak bütün yıl boyunca günlük üretimini 2 milyon varilin üstüne çıkardı. 1993’teki petrol rezervi 92 milyar 430 milyon varil olarak tahmin ediliyordu. Doğal gaz yönünden de zengindir. 1992’de 2 milyar 650 milyon m3 doğal gaz üretmiştir. 1993’teki doğal gaz rezervi de 1 trilyon 350 milyar m3 olarak tahmin ediliyordu. Petrol ve doğal gazın gayri safi yurtiçi hasıladaki payı %41 oranındadır. Son yıllarda tarım alanında önemli gelişmeler kaydedilmiş, modern usullerle ziraat yapılmaya başlanmıştır. Sebze üretimi için, hükümet destekleriyle seralar kurulmuştur. Aynı şekilde hayvan yetiştirilmesi için de çiftlikler kurulmuştur. Son yıllarda yılda ortalama 2 bin ton tahıl, bin ton meyve ve 40 bin ton sebze üretilmektedir. 1992’de ülkede 5 bin baş sığır, 298 bin baş koyun bulunuyordu. Tarım ve hayvancılıktan elde edilen gelirin milli gelir içindeki payı %1’dir. Çok yaygın olmamakla birlikte balıkçılık da yapılmaktadır. 1991’de 2 bin ton balık ve deniz ürünü avlanmıştır. Tarım, hayvancılık ve balıkçılık sektöründe çalışanlar tüm çalışan nüfusun % 1,5’ini oluşturmaktadır. Halkın içme ve kullanma suyu ihtiyacı büyük ölçüde denizden arıtılan sularla karşılanmaktadır. Bunun yanı sıra bazı yerlerde yer altı suları çıkarılarak şişelenip içme suyu olarak kullanılmaktadır.

Para Birimi: Kuveyt Dinarı.

Kişi Başına Düşen Millî Gelir: 25.290 USD[4]

Dış Ticaret: İhraç ettiği ürünlerin başta gelenleri petrol, doğal gaz (bu ikisinin ihracattaki payı: %91) ve çeşitli mamul mallardır. İthal ettiği malların başında savunma araçları, elektrikli ve elektronik aletler, ulaşım araçları ve yedek parçaları, makineler, gıda maddeleri, canlı hayvan, kimyasal maddeler, tekstil ürünleri ve çeşitli sanayi hammaddeleri gelir. Dış ticaretinde birinci sırayı Japonya alır. İkinci sırada Tayvan, ABD ve çeşitli Avrupa ülkeleri gelir. Dış ticaretinde açık olmamaktadır. 1990’da ihracat gelirleri ithalat giderlerinden 5 milyar 175 milyon dolar fazla olmuştur.

Sanayi: Kuveyt sanayisinde birinci sırayı petrol arıtma tesisleri ve petrolden elde edilen ürünlerle ilgili sanayi kuruluşları alır. Kuveyt’in üç yerde petrol arıtma tesisleri vardır. Bunların en büyüğü en önemli ihracat ithalat limanının bulunduğu el-Ahmedi’dedir. Petrolden elde edilen yan ürünler üzerine de çok sayıda sanayi kuruluşu kurmuştur. Bu tesislerde sıvı amonyak, amonyum sülfat, kükürt asit, klorin, üre vs. üretilmektedir. Petrole dayalı tesislerin dışında da çok sayıda sanayi kuruluşu kurulmuştur. Demir çelik ürünleri, metal tel, yağ, paketleme malzemeleri, gaz, plastik malzemeler, çimento, oksijen, kükürt, kâğıt, naylon, gıda maddesi, meşrubat, giyim eşyası, mobilya, kırtasiye malzemeleri, büro malzemeleri, inşaat malzemeleri, madeni eşya, elektrikli araçlar ve elektrik donanım eşyası vs. üreten fabrikalar ve sanayi tesisleri kurulmuştur. Devlet sanayi kuruluşu kurmak isteyenlere uzun vadeli krediler açmak ve tesislerini kuracağı arsa temin etmek suretiyle yardımcı olmaktadır. İmalat sanayisinin gayri safi yurtiçi hasıladaki payı %14’tür. Çalışan nüfusun yaklaşık %9.5’i sanayi sektöründe iş görmektedir.

Enerji: Elektrik enerjisinin tamamı termik santrallerden elde edilmektedir. Kişi başına yıllık elektrik tüketimi ortalama 4.362 kw/saattir.

Ulaşım: Ülkenin tek havaalanı başkent Kuveyt’teki Uluslararası trafiğe açık havaalanıdır. Başta el-Ahmedî limanı olmak üzere Kuveyt’in dört limanından ham petrol ve petrol ürünleri ihracatı yapılmaktadır. Bu limanlar aynı şekilde ithalatta da kullanılmaktadır. Kuveyt’in 100 grostonun üstünde yük taşıyabilen 210 gemisi vardır. 4300 km. karayoluna sahiptir. Bu ülkede ortalama 3,5 kişiye bir motorlu ulaşım aracı düşmektedir.

Sağlık: Kuveyt’te 25 hastane, 2950 doktor, 390 diş doktoru, 10 bin hemşire mevcuttur. 492 kişiye bir doktor düşmektedir. Sağlık hizmetleri iyi bir seviyededir. Sağlık kurumları modern cihazlarla donatılmıştır.

Eğitim: Kuveyt’te eğitim ücretsizdir. 8 yıllık temel eğitim mecburidir. Bundan sonra dört yıllık ve isteğe bağlı lise eğitimi vardır. 205 ilkokul, 315 genel ortaöğretim kurumu, 35 mesleki ortaöğretim kurumu bulunmaktadır. Gerek ilkokul gerekse ortaöğretim çağındaki çocukların %90’dan fazlası bu öğretimden yararlanabilmektedir. Ayrıca camilerde ve İslâmî hayır kurumlarının açtığı özel eğitim kurumlarında İslâmî eğitim verilmektedir. Kuveyt’in 1 üniversitesi, 2 yüksekokulu, 5 araştırma enstitüsü mevcuttur. Üniversite çağındaki gençlerden üniversiteye kayıt yaptıranların oranı %17; 25 yaşın üzerindekiler içinde yüksek öğrenim görmüş olanların oranı %11,2; okuma yazma bilenlerin oranı ise %73’tür.

[1]   www.ticaret.gov.tr (Ekim-2021 Erişimi)

[2]    www.oic-oci.org

[3]   İslâm Ansiklopedisi, TDV.

[4]   www.ticaret.gov.tr (Ekim-2021 Erişimi)