Foundation Islamic Union
Gine
Resmî Adı: Gine Cumhuriyeti (GN)
Başkenti : Conakry
Diğer Önemli Şehirleri: 33 bölge ve 1 özel alan; Beyla, Boffa, Boke, Conakry, Coyah, Dabola, Dalaba, Dinguiraye, Dubreka, Faranah, Forecariah, Fria, Gaoual, Gueckedou, Kankan, Kerouane, Kindia, Kissidougou, Koubia, Koundara, Kouroussa, Labe, Lelouma, Lola, Macenta, Mali, Mamou, Mandiana, Nzerekore, Pita, Siguiri, Telimele, Tougue, Yomou
Yüzölçümü: 245,857 km²
Nüfusu : 13.970.000 (2020)[1]
Nüfus Artış Hızı: %2.63 (2006)
Nüfusun Etnik Dağılımı: Peuhl %40, Malinke %30, Soussou %20, diğer %10.
Ortalama İnsan Ömrü: 49 yıl
Dil: Fransızca
Din: Nüfusun %88’i Müslüman’dır. Animistlerin sayısı giderek azalmakta, Hıristiyanların oranı ise ancak %1 civarında bulunmaktadır. İslâmiyet’in bu ülkeye girmesi 11. yüzyıla rastlar. Hıristiyanlık Gine’ye Batılı sömürgeciler tarafından getirilmiş ve misyonerlik faaliyetleri sonucunda az bir taraftar bulmuştur. Çoğunluğu oluşturan Katoliklerin Konakri’de başpiskoposlukları bulunmaktadır.
Coğrafî Durumu: Batı Afrika’da, Kuzey Atlas Okyanusunun kıyısında, Gine Bissau ile Sierra Leone arasında yer alır. İklimi genellikle sıcak ve nemlidir; Haziran - Kasım yağmur mevsimi, Aralık Mayıs kuru mevsimdir.
Ülke yapı, morfoloji, iklim ve bitki örtüsü bakımından Aşağı Gine (kıyı bölgesi), Futa Calon, Yukarı Gine (Sigiri havzası] ve Ormanlık Gine olmak üzere birbirinden farklı dört coğrafî bölgeye ayrılır.
Genellikle tropikal iklimin hüküm sürdüğü ülkenin bölgeleri arasında sıcaklık ve yağışlar az çok farklılık gösterir. Aşağı Gine’de kışı kurak, yazı çok yağışlı ve sıcak olan bir iklim görülür.
Yönetim Şekli: Başkanlık Tipi Cumhuriyet
Tarihi: Bağımsızlığın ilân edildiği 2 Ekim 1958’e kadar Fransa’nın idaresi altında kalan Gine’de çeşitli tarihlerde sömürgecilere karşı halk ayaklanmaları olmuşsa da teşkilâtlı şekilde başlayan bağımsızlık mücadelesi ancak II. Dünya savaşından sonra ortaya çıkmış ve diğer Batı Afrika sömürgelerindeki gibi bir gelişme göstermiştir. Gine’nin bağımsızlığını kazanmasında en önemli rolü, 1945 yılında Konakri’de gerçekleştirilen genel grevde ilk defa sesini duyuran Samori Ture’nin torunlarından Seku Türe oynamıştır. Bu yıllarda posta ve haberleşme sektöründe çalışan işçilerin kurduğu sendikanın genel sekreteri olan Seku Türe önce Gine İşçi konfederasyonunun genel sekreterliğine, ardından da Afrika İşçi konfederasyonunun başkanlığına seçildi. 1952’de Afrika Demokratik Topluluğu’nda Gine kolunu temsil eden ve Gine Demokrat Partisi’nin genel sekreterliğini yapan Seku Türe 1955 yılında
Konakri belediye başkanı seçildi ve arkasından da Gine Hükümet Konseyi başkan yardımcılığına getirildi. 1957 seçimlerinde partisi büyük bir başarı gösterdi ve halkın çoğunu arkasına alarak ülkeyi hızla bağımsızlığa götüren çalışmalarını başlattı. 28 Eylül 1958 tarihinde yapılan referandumla halkın birliğe ‘hayır’ oyu vermesi üzerine bağımsız Gine devleti resmen ilân edildi. ‘Hürriyet içinde fakirliği zenginlik içinde köleliğe tercih ediyoruz’ cümlesiyle Fransız Birliği’ne katılmayı reddeden Seku Ture’ye ve halkına öfkelenen Fransa, Gine’yi bağımsızlıktan vazgeçirmek ve cezalandırmak için ülkedeki bütün Fransız görevlileri geri çağırdı. Her türlü yardımı keserek ambargo uygulamaya başlayan ve ayrılırken sanayi kuruluşları ile devlet dairelerindeki dosyalan ve teknik belgeleri beraberlerinde götüren Fransızlar ülkeyi çok zor durumda bıraktılar. İlk devlet başkanlığına seçilen Seku Türe bu zor durumu halkın fedakârlığı ve Gana’nın yardımlarıyla aşmaya çalıştı. Batı Afrika’da Liberya ve Gana’dan sonra üçüncü bağımsız ülke olan Gine’nin yeni anayasası 10 Kasım 1958 tarihinde kurucu meclisin onayı ile yürürlüğe girdi
Başkanlık sistemine dayalı tek partili otoriter bir rejim kuran Seku Ture’nin Fransız Birliği’ne ‘evet’ oyu veren komşularıyla ilişkileri giderek bozuldu. Bunun üzerine Gine Sovyetler Birliği, Çin Halk Cumhuriyeti, Mısır ve Amerika Birleşik Devletleri ile yakınlaşmaya çalıştı. Cemal Abdünnâsır ve Seku Türe, Mayıs 1961’de Kahire’de iki ülke arasında ticarî ve kültürel alanlarda iş birliği ve yardımlaşmayı öngören çeşitli antlaşmalar imzaladılar. Gine’nin bazı yardımlar almakla birlikte Sovyetlerle olan ilişkileri gelişmedi. 1965’ten itibaren Çin Halk Cumhuriyeti’nden ekonomik ve teknik yardım almaya başlandı ve ABD ile bazı konularda iş birliğine gidildi.
1 Ocak 1968 tarihinde yeniden devlet başkanlığına seçilen Seku Ture’nin otoriter ve baskıya dayalı yönetimine karşı zaman zaman ayaklanmalar oldu ve eylemciler ağır şekilde cezalandırıldılar. 1974’te bir defa daha seçilen Seku Türe komşu ülkelerle ve Fransa ile ilişkileri düzeltmeye önem verdi. 1982’de son defa seçilen Seku Türe, 26 Mart 1984 tarihinde tedavi için gittiği ABD’de öldü. Ölümünden bir hafta sonra ordu bir darbeyle yönetime el koydu. Darbeciler ülkedeki tek siyasî parti olan Gine Demokrat Partisi’ni kapatarak millet meclisini dağıttılar ve anayasayı da askıya aldılar. Yeni yönetim, eski devlet başkanı Seku Ture’nin takip ettiği devletçi politikayı terk ederek liberal ekonomiye yöneldi. Başkan L. Conte’nin 18 Aralık 1984 tarihinde görevden aldığı D. Traore Temmuz 1985’te başarısız bir darbe teşebbüsünde bulundu ve idam edildi. Ekim 1989’da L. Conti çok partili hayata ve demokrasiye geçileceğini açıkladı.
Ülkede İslâmiyet: Gineli Müslümanların çoğu Mâlikî mezhebine mensuptur. Ülkede Kadiriyye ve Ticâniyye tarikatları yaygındır. Gine bağımsızlığının lideri olan Seku Türe, taşıdığı sosyalist görüşler doğrultusunda uyguladığı politikalarla dinin toplum üzerindeki etkisini kaldırmaya çalışmış ve bu çerçevede Müslüman din adamlarının söz sahibi olduğu Kur’an okullarını 1961’de kapatmıştı. Ancak Ture’nin bu politikası otoritesinin zayıflamaya başladığı ve Müslümanların desteğine ihtiyaç duyduğu 1970’li yıllarda değişti.1977’de National Islamic Council’i kurdu. Suud hükümetinin de yardımıyla başşehir Konakri’de bölgenin en büyük camii olduğu söylenen Faysal Camii’ni inşa ettirdi. Daha sonra National Müslim League adını alan İslâm Konseyi bölgesel ve mahallî seviyelerde İslâmî eğitimi ve hac organizasyonu işlerini üstlendi.[2]
Ekonomi: Gine bir tarım ve tabii zenginlikler ülkesi olmasına rağmen kişi başına düşen millî gelir bakımından iktisaden az gelişmiş ülkeler arasında yer alır. Çalışan nüfusun %80’inin istihdam edildiği tarım sektörünün millî gelir içindeki payı ancak %30 civarındadır. Başlıca tarım ürünleri muz, kahve, ananas, palmiye tohumu, yer fıstığı, turunçgiller, pirinç, mısır ve manyoktur. Ülkenin en büyük gelir ve döviz kaynağı, faal nüfusun %5 kadarına istihdam imkânı veren madencilik sektörüdür; millî gelirin %25i bu sektörden sağlanır. Ülkede dünyanın en zengin boksit yatakları bulunmakta ve ihracat gelirlerinin %90’ı bu madenin satışından temin edilmektedir. Yabancı sermayeli şirketler tarafından çıkarılan boksiti alümine dönüştürecek tesisler Fria şehrindedir. Boksit dışında demir, altın ve elmas rezervleri de ülkenin ekonomisinde önemli bir zenginlik kaynağı teşkil etmekteyse de bunlar henüz yeterli şekilde değerlendirilememektedir. Endüstrinin gelişmemiş olduğu Gine’de sadece küçük ölçekli imalât sanayii kurulmuştur.
Para birimi: Gine Frankı (GNF)
Kişi Başına Düşen Millî Gelir: 1141 USD (2021)
İhracat ürünleri: Boksit, alüminyum, altın, elmas, kahve, balık, tarım ürünleri
İhracat ortakları: Rusya %14.6, Güney Kore %11.3, İspanya %10.2, Ukrayna %7.9, ABD %6.1, İrlanda %6, Fransa %5.7, Almanya %5, Belçika %4.5 (2005)
İthalat ürünleri: Petrol ürünleri, metaller, makine, taşıt ekipmanları, tekstil, hububat ve diğer gıda maddeleri
İthalat ortakları: Çin %8.5, ABD %7.3, Fransa %7.2, Fildişi Sahili %5.2, İtalya Sanayi: Boksit, altın, elmas, alüminyum arıtımı, hafif endüstriler ve tarım işletmeleri. Millî gelir içinde % 2’lik bir paya sahip bulunan endüstri sektöründe gıda, et, deri eşya, ayakkabı, kibrit, mobilya, dokuma, sigara, çimento ve plastik eşya tesisleri faaliyet göstermektedir. Enerji üretiminde hidroelektrik potansiyelden istifade edilir.
Ulaşım: Demiryolları: 837 km; Karayolları: 44,348 km; Su yolları: 1,300 km
Limanları: Boke, Conakry, Kamsar; Hava alanları: 16
Eğitim: Okur yazar oranı: %29,5
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: ACCT, ACP, OİC[3].
[1] www.ticaret.gov.tr (Ekim-2021 Erişim)
[2] İslâm Ansiklopedisi, TDV.
[3] www.OIC-OCİ.org
